напалм

(ағыл. napalm, na (phthenic acia) — нафтен қышқылы және palm (itic acid) — пальмитин қышқылы сөздерінен қысқартылып алынған)

айтарлықтай тұтқыр және түрлі заттардың, оның ішінде, тік заттардың бетіне жақсы жабысатын отшашар – жандырғыш қоспа ретінде қолданылатын жанармай өнімі. Қоюландырғыш ұнтаққа қатысты Н. атауы, әдетте, от қоспасына да беріледі. Оның негізін бензин, керосин және т.б. мұнай өнімдері құрайды. Н. өздігінен от алмайды, бірақ оны тұтандырғыш көмегімен тез тұтандыруға болады, жалын температурасы 900—1100, қою ащы қара түтін бөле отырып, ақырын жанады. Н-ның жекелеген ірі түйірлері 5—8 мин-қа дейін жануы мүмкін. Жанып жатқан Н. адам терісіне күшті зақым келтіреді: күйген жерлер жанға батып (ауыртып), ұзақ уақыт жазылмайды. Н. жанып жатқанда адам оттегі жетіспеушілігінен тұншығуы, сондай-ақ иісті газдан улануы мүмкін (әсіресе, жабық паналар мен тасаларда). Арқаға алып жүретін отшашарларда қолданылатын Н. алу үшін жанармай салмағына сәйкес қоюландырғыш-ұнтақтың мөлшері 2—4 %, танк отшашарларында — 3—9 %, авиация-лық өртегіш шапақтар мен бомбаларда, сондай-ақ от фугастарында — 3—12 % болуы мүмкін. Жану жылдамдығы қоюландырғыштың түрі мен қоюлану дәрежесіне байланысты. Жабысқақтау (тұтқырлау) Н. ақырын жанады. Н-ды дала жағдайында дайындау үшін арнайы қоспа — жабдықтау құрылғылары қолданылады. Н.-ға жеңіл металл (натрий, магний) немесе фосфор қорытпаларын қосса, "супернапалм" пайда болады. Ол нысанада өздігінен тұтана алады, әсіресе, ылғал жерлер мен қар үстінде қатты жанады: оны сумен өшіру мүмкін емес. Н., негізінен, авиациялық өртегіш бактар мен бомбаларда, түрлі конструкциядағы отшашарларда және от фугастарында қолданылады.